Hatay ile birlikte 11 ili vuran sarsıntılarda 46 binden fazla vatandaş hayatını kaybetti, yüz binlerce bina da yerle bir oldu. Yıkılan binalar ortasında konutların yanı sıra cami, mescit, hamam, çeşme üzere tarihi yapılar da var. Kültür ve Turizm Bakanlığı yıkılan tarihi binaları yine nasıl ayağa kaldırabilirim kanısı ile harekete geçti ve “Bilim kurulu” oluşturdu.
Bu konsey da başta Hatay olmak üzere öbür vilayet ve ilçelerde ağır hasar gören tarihi yapılardaki nitelikli gerecin ayıklanarak envanterlenmesi ve onarıma altlık oluşturması maksadıyla çalışma yapmak için bir ünite kurdu. Bu ünite Kafkas Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Kısım Lideri Doç. Dr. Muhammet Arslan başkanlığında çalışmalarına başladı.
TÜRKİYE’DE BİRİNCİ KEZ
Bilim şurası bünyesinde oluşturulan bu ünite ile birinci kere Türkiye’de zelzele sonrası enkaz arkeolojisi uygulaması başlatıldı. Yapılan çalışmada uzmanlar buldukları tarihi yapıtları yeni keşfetmiş üzere titiz bir çalışma ile enkazdan çıkarıyor ve müdafaaya alıyor.
Sahada çalışan uzmanlar tarihi yapıtları enkazlardan çıkartırken hafif hasarlı binalara kendileri giriyor. Fakat ağır hasarlı binalardaki tarihi elementlerin bulunması için özel bir takım Hatay’a gelecek. Grup alanda çalışacak hocaların üstüne binaların devrilmemesi için ön önlemleri alacak. Daha sonra da uzmanlar enkaza girecek.
Uzmanların çalışmasını Milliyet görüntüledi. Grup lideri Doç. Dr. Muhammet Arslan yapılan kurtarma çalışmasını şöyle anlattı:
“Asrın felaketini yaşadık. Yalnızca insanlarımız değil, tıpkı vakitte kentlerimiz ve kültür varlıklarımız da depremzede oldu. Bu eserler yalnızca taşıyıcılar üstünde yükselen eserler değil, üzerlerindeki kitabe üzere tarihi evrakları ve öteki ögeleriyle bir bütünlük oluşturmaktadır. Bunlar enkaz altında kalmış ‘can’ üzeredir. Eserlerimize kimlik ve ruh katan bu ögelerin inançlı bir biçimde ayırt edilmesi son derece değerli. Bu çalışmalarla enkaz haline gelmiş olan cami, mescit, hamam, çeşme ve konut üzere kültür varlıklarımızdaki kitabe, bezemeli taşlar, mihrap ve minber süslemeleri, sütunlar, sütun başlıkları, kapı kanatları üzere nitelikli malzemeyi ayıklamayı amaçlamaktayız. Daha sonra bu yapıtları belgeleyip envanterledikten sonra ilgili müzelere teslim edeceğiz.”
Uzmanların Türkiye’nin farklı üniversitelerden istekli hoca ve öğrencilerden oluştuğunu anlatan Arslan, şunları anlattı: “Ülkemizdeki farklı üniversitelerden başta sanat tarihçilerin oluşturduğu grubumuz arkeolog, mimar, inşaat mühendisi üzere farklı kollardan oluşmaktadır. Lisans, yüksek lisans ve doktora öğrencilerimiz de çalışmalarımıza eşlik etmektedir.
Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün müsaadesi, teknik takviyeleri ve finansıyla yürütülen çalışmalar Antakya özelinde yaklaşık 300 hektarlık alanda ve yaklaşık 50 civarı taşınmaz eser üzerinde gerçekleştiriliyor. Çalışmalar sonucunda yaklaşık 200 adet nitelikli yapıtın ayıklanması hedeflenmektedir.”