Ogün Akkaya
ANKARA – Milyonlarca bayan her yıl rahim ağzı kanseri nedeniyle hayatını kaybediyor. Bu nedenle ocak ayı “Rahim Ağzı Kanseri Farkındalık Ayı” olarak belirlenmiş durumda. Dünyanın birçok ülkesinde hastalığa dikkat çekmek üzere farkındalık aktiflikleri düzenleniyor. Rahim ağzı kanseri, nedeni büsbütün aydınlatılmış ve önlenebilen tek kanser tipi.
Serviks ismiyle da bilinen bu kanser çeşidi, dünyada bayanlarda göğüs kanseri ve kalın bağırsak kanserinden sonra üçüncü sıklıkta görülürken, Türkiye’de onuncu sırada yer alıyor. Rahim ağzı kanserine HPV yani insan papillom virüsü neden oluyor. Taramam, erken teşhis ve erken tedavi hastalığın önlenmesinde büyük değer taşıyor.
Türk Tabipleri Birliği Yüksek Onur Şurası üyesi Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Irmak Saraç, rahim ağzı kanserine dair yanlışsız bilinen yanlışları, farkındalığın artırılması için atılması gereken adımları anlattı.
‘TEST BİRİNCİ BASAMAK SIHHAT HİZMETLERİNDE UYGULANIYOR’
2020 yılı itibariyle rahim ağzı kanserinin 604 bin bayanı etkilediğini ve bu bayanların yarısının hayatını yitirdiğini belirten Saraç, Sıhhat Bakanlığı’nın 2014 yılından bu yana kanser taramasını aktif bir formda yürüttüğünü söyledi. HPV’nin 200’den fazla tipinin olduğunu, bunlar içerisinde tip 16 ve 18’in kanserlerin yüzde 70’inden fazlasında sorumlu anlatan Saraç, kanser taraması sürecine dair şunları kaydetti:
“Bakanlığın taraması kanserle bağlı tipi tarayarak başlıyor. Şayet kanserle ilişkilendirilen tiplerden biri yoksa o vakit test beş yılda bir tekrar ediliyor. Test 30 ve 65 yaş ortasındaki tüm bayanları tarıyor. Birinci basamak sıhhat hizmetlerinde uygulanıyor. Lakin maalesef şu anda kitlerin temini ile ilgili bir külfet olduğu için aksamalar yaşanıyor. Pandemide de aksamalar yaşandı. 2014 öncesinde de taraması vardı lakin birinci basamakta değildi. Devlet hastanelerine başvuran bayanlara yapılıyordu. Toplumsal bir tarama değildi. Dünyada da önerilen bir tarama yolu. Genel manasıyla baktığımızda gelinen noktada epeyce yeterli işleyen bir program.”
Türk Tabipleri Birliği Yüksek Onur Şurası üyesi Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Irmak Saraç ‘BİREYLERİN CİNSEL ETKİN OLDUKTAN İTİBAREN HPV İLE MÜSABAKA İHTİMALİ ÇOK YÜKSEK’
HPV’nin cinsel yolla aktarılan bir enfeksiyon olduğu söyleyen Saraç, “Cinsel faal bir bireylerin yaklaşık yüzde 80’i 40 yaşına gelene kadar HPV ile bir formda karşılaşmış oluyorlar” dedi. HPV’nin beden ısısına muhtaçlık duyduğunu, havuzlar, hamamlar üzere ortak kullanım alanlarından bulaşamayacağını belirten Saraç “Aynı vakitte oral ve anal seks ile de bulaşabiliyor. Cinsel aktivitelerin her cinsiyle bulaşabiliyor. Tuvaletlerden, ortak havuzlardan bulaşmaz. Bireylerin cinsel faal olduktan itibaren HPV ile müsabaka ihtimali çok yüksek. Çok süratli bulaşan bir enfeksiyon” diye konuştu.
‘ERKEKLERDE BİR TARAMA FORMÜLÜ YOK’
HPV’nin yalnızca bayanlarda kanser yapmadığının altını çizen Saraç, erkeklerin de HPV virüsü nedeniyle kanser olabileceğini anlattı. HPV’nin yüksek riskli tiplerinin erkeklerde penis, anüs, boğaz ve bademcik üzere kanserlere yol açabileceğini söyleyen Saraç şunları kaydetti:
“Her HPV taşıyıcısı, HPV taşıdığının farkına varamaz. Bayanlara has bir virüs üzere ortaya çıkmasının en kıymetli nedenlerinden birisi aşının rahim ağzı kanserlerine karşı geliştirilmiş olması. Bayanlarla görünürlük kazandı. Erkeklerde bir tarama tekniği yok. Şayet görünürde bir şey yoksa bir erkeğin HPV virüsünü taşıyıp taşımadığını hiçbir vakit bilemiyoruz.”
‘GÜVENLİ CİNSELLİKLE İLGİLİ EĞİTİME NE KADAR ERKEN BAŞLANIRSA O KADAR İYİ’
HPV’ye karşı yürütülen kampanyalar sonrasında farkındalığın artmasından sonra insanların taramaya yöneldiğini, devletin adım atmak zorunda kaldığını belirten Saraç, aşının maliyetinin yüksek olduğunu belirtti. Aşı konusunda temel kitlenin çocuklar olması gerektiğini anlatan Saraç, cinsel sıhhat eğitiminin kıymetini vurguladı ve şunları kaydetti:
“Aşı ne kadar erken yapılırsa, koruyuculuğu da o kadar yüksek oluyor. 15 yaşını doldurmamış çocuklar iki doz aşı ile aşılanmaları yeterliyken, 15 yaş ve üzerindeki bireyler için üç doz aşı kâfi oluyor. Cinsiyetten bağımsız olarak HPV aşısı 26 yaşına kadar herkese öneriliyor. Bir bayan kaç yaşında aşı olursa olsun kesinlikle rahim ağzı kanseri tarama programında başka bayanlarla birlikte, aşı olmayanlarla birlikte denetimine birebir halde devam etmeli. En kıymetli şey cinsellik eğitimi. İnançlı cinsellikle ilgili eğitime ne kadar erken başlanırsa o kadar yeterli. Bu eğitimin yaş kümesine nazaran uygun formda transferleri yapılabilir.”
‘SÖYLEMİN ÖTESİNE GEÇEN BİR AÇIKLAMA DEĞİL’
Saraç, Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca’nın, HPV aşısına ait aşılama uygulamasının “yaş” ile “medeni duruma” nazaran belirleneceğini açıklamasına ve aylar geçmesine karşın aşı konusunda adım atılmamasına dair de konuştu. Sıhhat Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaların açıklık kazanmadığını söyleyen Saraç şunları kaydetti:
“Nasıl kızamığa karşı çocukları aşılıyoruz, bu da rahim ağzı kanserine karşı bir aşı. Cinsel yolla aktarılan bir enfeksiyon olabilir lakin kişi ömür boyunca tek partnerli bile olsa bir halde HPV ile müsabaka ihtimali var. Bu aşının bir virüse karşı geliştirildiğini unutmamak lazım. Sıhhat Bakanlığı’nın açıklamasında yaş ve uygar durum ile ilgili ayarlamalar yapılacağı söylendi. 18 yaş üzerine yapılacak diye bir bilgi geldi. Bakanlığın bilgi sayfalarında açıklanan bir şey yok. Telaffuzun ötesine geçen bir açıklama değil. Adım kural.”