Ticaret Bakanı Mehmet Muş Ocak- Ekim periyoduna ait açıklamalarda bulundu. Bakan Muş, “İhracatımız 2022 Ocak-Ekim devrinde 2021’e nazaran, yüzde 15,4 artarak 209,5 milyar dolar oldu. İthalat ise yüzde 30,95 artarak 300 milyar 553 milyon dolara çıktı.” dedi.
Ticaret Bakanı Mehmet Muş, Ticaret Bakanlığı 2023 yılı bütçe teklifi konuşmasında şunları söyledi: “Ticaret Bakanlığı olarak gümrüklerimizin etkinliğini artırmak ve ihracatımızı sürdürülebilir kılmak, iç ticaretimizi daha süratli ve sağlam hale getirmek, esnaf ve KOBİ’lerimizin yanında olurken tüketicilerimizi korumak için var gücümüzle çalışmaya devam ediyoruz.
Küresel ölçekteki olumsuz gelişmelere karşın Türkiye iktisadı üretmeye, istihdam sağlamaya ve Türk mallarını dünyanın dört bir yanına ihraç etmeye devam etmiştir.
Nitekim, ekonomimiz 2021 yılında %11,4 oranında büyüyerek son 50 yılın en yüksek performansını göstermiştir. Bu büyümeye mal ve hizmet ihracatının katkısı 5,3 puan üzere yüksek bir düzeyde gerçekleşmiştir.
2021 yılında olduğu üzere, 2022 yılının birinci yarısında da ekonomimiz %7,5 oranında büyümeyle güçlü performansını sürdürürken, büyümenin yaklaşık yarısı mal ve hizmet ihracatından kaynaklanmış ve ihracat büyümenin itici gücü olmaya devam etmiştir.
Türkiye iktisadı pandemi öncesi periyoda nazaran 3 milyon 400 binin üzerinde ek istihdam yaratmıştır.
2022 yılı Ocak ayına kıyasla dahi bakıldığında sağlanan ek istihdam 1 milyon 100 bin kişinin üzerindedir.
Pandeminin tesiriyle %61,6 seviyesine kadar gerileyen imalat sanayii kapasite kullanım oranı, ihracat artışından aldığı değerli takviyeyle pandemi öncesi seviyesini de aşarak Ekim ayı prestijiyle %76,9 düzeyinde gerçekleşmiştir.
Tüm bu gelişmeler üretim kapasitesini ihracat ile destekleyen Türkiye maksadına ulaşma noktasında ne kadar gerçek adımlar attığımızın en değerli göstergelerindendir.
“KÜRESEL EKONOMİK GİDİŞATTAN DOĞAL OLARAK ETKİLENMEKTEDİR”
Serbest piyasa kurallarına bağlı, dünya iktisadına tam entegrasyon sağlamış olan ülkemiz, global ekonomik gidişattan doğal olarak etkilenmektedir.
Bununla birlikte, salgın ve savaş nedeniyle görülen alternatif tedarikçi arama ve bölgeselleşme eğilimleri, Türkiye’nin global tedarik zincirlerindeki pozisyonu ve ihracatı için yeni fırsatlar da yaratmaktadır.
2021 yılında global iktisattaki süratli toparlanma sonrasında mal ihracatı %33 artışla 225,2 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmiş, global mal ihracatından alınan hisse birinci kere %1’in üzerine çıkmıştır.
İhracatımız 2022 yılı Ocak-Ekim devrinde, geçtiğimiz yıla nazaran %15,4 oranında artarak 209,5 milyar dolar olmuştur.
Bu sayılarla, ihracatta hem birinci 10 ay bazında, hem de aylık bazda en yüksek düzeylere ulaşılmıştır.
2022 yılının birinci 10 ayında dünyanın farklı coğrafyalarına yaptığımız ihracat güçlü bir biçimde artmaya devam etmiştir.
Oransal olarak en fazla ihracat artışı Amerika kıtasına gerçekleşirken, en değerli ticari partnerimiz olan Avrupa Birliği’ne ihracatımız %13,5 oranında artmış; AB ile ticaret fazlamız 9,7 milyar dolara ulaşmıştır.
“6 MİLYAR DOLAR DIŞ TİCARET FAZLASI VERİLMİŞTİR”
Birleşik Krallık’la ticaretimizde ise 6 milyar dolar dış ticaret fazlası verilmiştir.
Bu başarılı performans, global ölçekteki olumsuz faktörlerin yanı sıra paritedeki düşüşün de dış ticaretimiz üzerindeki önemli negatif tesirlerine karşın sağlanmıştır.
2021 Ocak ayında 1,22 düzeyinde olan Dolar/Avro paritesi, 2022 Ekim ayında ortalama 0,98’e kadar gerilemiştir. Paritenin birinci 10 ayda ihracatımıza 12 milyar dolar ve dış ticaret açığına ise 2,8 milyar dolar negatif tesiri olmuştur.
Bu yılın birinci 10 ayında geçen yılın birebir devrine nazaran; ithalat %39,5 oranında artarak 300 milyar 553 milyon dolar düzeyinde gerçekleşmiştir.
Şimdi sizlerle ithalatta yaşanan bu artışın sebeplerini paylaşmak isterim. Öncelikle, başta güç olmak üzere emtia fiyatlarındaki artışlar, emtia ithalatçısı pozisyonunda olan ülkemiz ithalatı üzerinde direkt ve keskin bir artış yaratmıştır.
Enerji ithalatımız birinci 10 ayda geçen yıla nazaran %118,4, yani 43,7 milyar dolar artmıştır. Bu artışta fiyatların tesirli olduğunu görmekteyiz; hakikaten 2022 Ocak-Ağustos periyodunda güç ithalat ölçü endeksi %10,2 düşüş gösterirken güç ithalat ünite paha endeksi %166,4 artmıştır.
Öte yandan, son periyotta Altın ithalatında yaşanan yükseliş de ithalat faturamızı değerli ölçüde arttırmaktadır. Toplam altın ithalatı geçtiğimiz yılın birinci 10 ayına nazaran %198,4, yani 10,1 milyar dolar artmıştır.
Dolayısıyla ithalatta izlenen artışın %63’ü güç ve altın kaynaklı gerçekleşmiştir. Artık sizlere dış ticaretimize ait yıl içinde öne çıkan faaliyetlerimizden ve 2023 yılına yönelik plan ve projelerimizden bahsetmek istiyorum.
Ülkemizin global pazarlar ve paha zincirlerindeki pozisyonunu güçlendirmeyi, ihracatımızın klasik ürün-pazar yapısını bir ileri kademeye taşımayı ve uzak ülkelerle ticaretimizi geliştirmeyi hedefliyoruz.
Bu doğrultuda, Bakanlığımızca ortaya konulan ve Temmuz ayında kamuoyu ile paylaştığımız “Uzak Ülkeler Stratejisi” ile belirlediğimiz 18 ülkeye yönelik, her biri sonuç odaklı kurgulanmış, toplam 328 aksiyon oluşturduk.
Böylece, bugüne kadar hazırlanan en ayrıntılı ihracat strateji dokümanlarından birini oluşturarak, ülkemizin ortalama ihracat menzilini genişletmeyi ve bu ülkelere olan ihracatımızı 4 kat artırmayı hedefliyoruz.
Ayrıca, bu ülkelerin de yer aldığı maksat ülkelerimize yönelik ihracat dayanak oranlarımızı ek 20 puana kadar, amaç ülkelere gaye dallar olması durumunda ise ek 25 puana kadar artırıyoruz.
İhracatçılarımızın finansmana erişiminde teminat probleminin ortadan kaldırılması, krediye erişimlerinin kefalet suretiyle sağlanması, bu sayede maliyetlerin düşmesi ve ihracatımızın tabana yayılması için TİM ile Eximbank’ın özkaynaklarıyla kurulan İhracatı Geliştirme Anonim Şirketi (İGE A.Ş.) Mart ayı prestijiyle faaliyete geçmiş ve Temmuz ayında sermaye yapısı güçlendirilmiştir.
Bu vesileyle teminat problemleri çarçabuk çözülüyor ve ihracatçılar artık kredi almak için fabrikasını, yerini bankaya ipotek vermek zorunda kalmıyor.
Bugüne kadar İGE A.Ş. tarafından yaklaşık 2800 onaylanmış müracaat kapsamında 9 milyar liranın üzerinde kefalet sağlanmıştır.
Bildiğiniz üzere ihracatımızın finansmanında Eximbank çok kıymetli bir yere sahiptir. Türkiye’nin tek resmi ihracat dayanak kuruluşu olan Türk Eximbank, 2022 yılının birinci 10 ayı prestijiyle ihracatçılarımız için 37,3 milyar dolar finansman takviyesi sağlamıştır.
Bankanın toplam müşteri sayısı, 2022 yılında da artmaya devam etmiş olup bu firmaların %80,7’si KOBİ’dir.
Ayrıca Banka, Milletlerarası ve Bölgesel Bankacılık ve Finans Kuruluşları ile imzaladığı mutabakatlarla ek finansman imkânları sunmaya devam etmiş ve yılbaşından itibaren 1,5 milyar doları aşan ölçüde kaynak sağlamıştır.
Bankanın, ödenmiş sermayesi 3 milyar lira artış ile 13,8 milyar liraya yükselirken, kayıtlı sermaye tavanı 17,5 milyar liradan 30 milyar liraya yükseltilmiştir.
Hizmet ihracatımız son 20 yılda 4 kattan fazla artmıştır. Bu kapsamda, pandeminin tesirlerini geride bırakarak 2021 yılında bir evvelki yıla nazaran %74,3 oranında artarak 61,3 milyar dolar düzeyine ulaşmış, tıpkı devir hizmetler istikrarı ise 31,7 milyar dolar olmuştur.
2022 Ağustos yıllıklandırılmış bilgiye baktığımızda ise hizmet ihracatımız bir evvelki yılın tıpkı periyoduna nazaran %65 oranında artış kaydederek 76,4 milyar dolara ulaşmıştır. Tıpkı devirde, hizmet bölümlerindeki dış ticaret fazlası %103 artışla 39,3 milyar dolara yükselmiştir.
Mevcut özgür bölgelerimizi Ar-Ge ağır, yüksek teknolojili ve katma bedeli yüksek mal ve hizmet üretiminin yapıldığı ihtisaslaşma temelli yeni jenerasyon hür bölgelere dönüştürmek için çabalıyoruz. Bu anlayışla yeni hür bölgeler kurmak, hür bölgelerimizde yeşil dönüşümü sağlamak ve yenilenebilir güç kaynaklarından en verimli biçimde yararlanmak temel önceliklerimiz ortasındadır.
Yerli üretimimizi dampingli ve sübvansiyonlu ithalata karşı korumak için ticaret siyaseti tedbir ve uygulamalarını faal biçimde kullanmaya devam ediyoruz.
Hâlihazırda 66 eser kümesinde 24 ülke menşeli 128 adet dampinge ve sübvansiyona karşı tedbir; 18 eser kümesinde 23 ülkeye karşı, 62 adet tedbirin etkisiz kılınmasına karşı tedbir; 6 eser kümesinde tüm ülkelere karşı, 3 eserde DTÖ üyesi olmayan ülkelere yönelik korunma tedbiri uygulanmaktadır.
2022 yılı Ocak-Ekim devri için kelam konusu uygulamalar kapsamında 13,8 milyar dolar fiyatında ithalat tedbire tabi olmuştur.
Pandemi sonrasında global iktisatta yeni şartların, risklerin ve trendlerin ortaya çıktığını görüyoruz.
Bu yıl Bakanlığımız vazife alanı çerçevesinde bahsetmiş olduğum üzere birçok çalışma yaptık. Bu performansı, plan ve amaçlarımız doğrultusunda önümüzdeki periyotta de sergilemek istiyoruz.
Bakanlığımızın 2023 Yılı Merkezi İdare Bütçe Kanun Teklifi, program bütçe sisteminin Program-Alt Program yapısına uygun olarak ve harcama ünitelerimizin faaliyet teklifleri temel alınarak hazırlanmıştır. Program bütçe sisteminde Bakanlığımızın da içinde yer aldığı üç adet ana program yapısı bulunmaktadır.
Söz konusu programlar; “Kayıt Dışı İktisatla Mücadele”, “Ticaretin Düzenlenmesi, Geliştirilmesi ve Kolaylaştırılması” ve “Tüketicinin Korunması, Eser ve Hizmetlerin Güvenliği ve Standardizasyonu”dur.
Bu programların ikisinde Bakanlığımız program uyumundan sorumlu yönetim olarak yer almaktadır.
Ticaret Bakanlığımızın, sizlere takdim olunan emel ve faaliyetleri doğrultusunda kullanılmak üzere, 2023 yılı bütçesi toplam 17 milyar 124 milyon 310 bin TL’dir.
Bu meblağın,
13 milyar 335 milyon 123 bin TL’si Ticaretin Düzenlenmesi, Geliştirilmesi ve Kolaylaştırılması Programına,
1 milyar 988 milyon 706 bin TL’si İdare ve Takviye Programına,
1 milyar 411 milyon 43 bin TL’si Kayıt Dışı İktisatla Uğraş Programına,
368 milyon 634 bin TL’si Tüketicinin Korunması, Eser ve Hizmetlerin Güvenliği ve Standardizasyonu Programına,
20 milyon 804 bin TL’si Program Dışı Sarfiyatlar olarak tahsis edilmiştir.
Ayrıca, ekonomik sınıflandırmaya nazaran Bakanlığımız 2023 yılı bütçe teklifinin;
4 milyar 592 milyon 150 bin TL’si işçi sarfiyatlarına,
651 milyon 76 bin TL’si SGK devlet primi sarfiyatlarına,
662 milyon 768 bin TL’si mal ve hizmet alım masraflarına,
720 milyon TL’si sermaye masraflarına,
32 milyon 300 bin TL’si sermaye transferleri tertibine,
10 milyar 466 milyon 16 bin TL’si cari transferlere, yani büyük ölçüde ihracatçı ve ticaret erbabımızın desteklenmesi ile ilgili masraflara tahsis edilmiştir. “