Hipokondriyazis ya da hastalık telaşı bozukluğu olarak isimlendirilen bu rahatsızlık ile karşı karşıya olanların günlük sorunlarla başa çıkma mahareti azalabiliyor, hayat kalitesi düşüyor ve kişi doktora gitmekten de kaçınabiliyor. Uzman Klinik Psikolog Gizem Mine Çölümlü, hastalık tasası bozukluğu (hipokondriyazis) hakkında bilgi verdi:
Hasta olma korkusu iş ve toplumsal hayatı olumsuz etkiliyor
Hastalık korkusu bozukluğu kişinin önemli bir hastalığa yakalanma korkusu yahut kişinin zati bu hastalığa sahip olduğu inancıyla ilgili ağır tasa ile kendini gösteren bir rahatsızlıktır. Önemli bir hastalığa yakalanma mümkünlüğünü başka insanlardan daha yüksek olarak değerlendirirler. Kişi; çarpıntı, terleme, kas ağrısı, uyuşma, sırt ağrısı, karın ağrısı, şişkinlik, öksürük, baş ağrısı üzere belirtileri önemli algılayarak değerli bir rahatsızlığın belirtisi olarak yorumlar. Kâfi seviyede tıbbi tetkik ve değerlendirmeler yapılmasına karşın, kişinin bedensel bir rahatsızlığı olduğuna dair inancı devam eder. Bu dertlerin dış görünüm ile ilgili olmaması ve bu ağır telaş ve bedensel uğraşın en az 6 ay sürüyor olması toplumsal, mesleksel ve başka alanlarda fonksiyonellik kaybına yol açması öbür teşhis kriterlerindendir.
DSM (Mental Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı) 5 Teşhis Kriterleri’ne nazaran hastalık korku bozukluğuna sahip insanlarda bu belirtiler bulunur:
– Kişi ağır bir hastalığı olduğunu ya da olacağını düşünüp durur.
– Şahısta bir hastalık belirtisi yoktur ya da çok hafif belirti vardır. Ailesinde bir hastalık hikayesi bulunuyorsa ya da hastalık riski varsa bunu daima ve çok seviyede düşünür.
– Kişi sıhhatiyle ilgili çarçabuk kaygıya kapılır ve yüksek seviyede bir tasa duyar.
– Öteki bir rahatsızlık durumu varsa ya da hastalık çıkma mümkünlüğü yüksekse, (örneğin ailede bir hastalık hikayesi varsa) bu mevzuda daima düşünüp durmak çok bir düzeydedir
– Kişi hastalık belirtilerine karşı bedenini daima araştırır ve hekim ya da hastaneye gitmekten de kaçınır.
– Hastalıkla ilgili düşünüp durma; bedensel belirti bozukluğu, panik bozukluğu, bedensel algı bozukluğu, takıntı-zorlantı bozukluğu ya da sanrılı bozukluk, bedensel cins üzere diğer bir ruhsal hastalıkla daha âlâ açıklanamaz.
– Hastalıkla uğraşıp durma mühleti en az altı aydır lakin korkulan özgül hastalık bu müddet zarfında değişebilir.
Küçük bir hastalık belirtisi bile çok önemli algılanıyor
Hastalık telaşı bozukluğuna sahip bireyler bu durumun çok mantıklı olmadığının farkında olsalar bile kaygılanmaya devam ederler. Niyetleri ve konuşmaları ekseriyetle fizikî hastalıklarla ilgili tasalar etrafında döner. Kimi olgularda ise kişi niyet ve bedensel uğraşlarının mantıksız olduğunun şuurunda olmayabilir. Bir hastalığı olduğuna dair ağır telaş yaşamaları küçük fizikî değişimleri dahi (yorgunluk, ağrıyan kas, küçük bir yara gibi) önemli bir rahatsızlığın habercisi olarak yorumlamalarına sebep olur. Cinsiyet ve başka sosyodemografik (eğitim, uygar durum gibi) özellikler bu rahatsızlıkta belirleyici değildir.
Tedavide ilaç takviyesi ve psikoterapi düzgün sonuçlar veriyor
Hastalık derdi bozukluğu genç yaşta başlamakla birlikte, 40-60 yaş ortasında da sıkça rastlanmaktadır. Tedavide en âlâ sonuç, tabip denetiminde ilaç takviyesi ve psikoterapi kombinasyonu biçimindedir. Psikoterapi desteği ile kişinin bedensel belirtilerini felaket olarak görmesine yol açan tetikleyici etkenler ve bu telaşa özdeş belirtiler üzerinde durulur. Tedavi uygulandıkça da kişi daha üretken, daha fonksiyonel ve daha âlâ hissedebilmektedir.